Củ dền có thể gây ra những tác hại không lường khi dùng cho trẻ nhỏ

Nói đến rau củ quả là nói đến hàm lượng giá trị dinh dưỡng cao rất cần thiết cho cơ thể mà chúng mang lại. Từ cung cấp các chất vitamin, chất xơ đến các khoáng chất thiết yếu. Củ dền là thực phẩm được đánh giá là giàu dinh dưỡng, giúp bổ máu, giảm huyết áp hiệu quả. Vì vậy, không khó để thấy rằng củ dền được nhiều chị em nội trợ sử dụng để nấu canh trong các bữa cơm gia đình. Tuy nhiên không phải ai cũng thích hợp dùng củ dền, nếu sử dụng sai cách và sai đối tượng có thể gây ra nhiều ảnh hưởng xấu không mong muốn đối với sức khỏe. Đặc biệt, nên lưu ý tránh sử dụng củ dền để chế biến món ăn dành cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi.

Củ dền cung cấp nhiều chất dinh dưỡng giá trị cho cơ thể

Theo y học cổ truyền, củ dền được xem như có vị ngọt, hơi đắng, tính hàn. Có tác dụng thông tâm, khai vị, mạnh tỳ, hạ khí, bổ nội tạng. Làm mát máu vừa làm thông huyết mạch, khỏi đau đầu và sườn hông căng tức. Ngoài những hóa chất thực vật (phytochemicals), chất xơ…Củ dền còn chứa một hợp chất nitrogen gọi là bataine. Chất này được cho là có tác dụng thư giãn tinh thần. Vì kích thích quá trình tổng hợp serotonin, vốn là chất dẫn truyền thần kinh.

Củ dền là loại thực phẩm giàu chất sắt, calcium vitamin A vitamin C, acid folic. Củ dền cũng chứa rất nhiều chất xơ kali phosphorus magnesium vitamin b6. Bảo vệ gan do chứa betaine. Chất này cũng đóng vai trò trong việc tăng cường chức năng gan. Cũng có nghĩa sẽ giúp cơ thể “giải tán” mỡ, ngăn ngừa chứng mệt mỏi…Bảo vệ tim mạch do củ dền có chức năng hạ cholesterol chống oxy hóa. Vì vậy được cho là một trợ thủ đắc lực trong việc bảo vệ tim mạch.

Phó giáo sư, tiến sĩ Lâm Vĩnh Niên, Trưởng Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cho biết củ dền là thực phẩm giàu dinh dưỡng. Chứa nhiều chất xơ, vitamin C và B9, mangan, kali, sắt. 100 g củ dền tươi cung cấp 43 kcal, 1,6 g protein, 2,8 g chất xơ, 250 mg nitrat vô cơ.

Củ dền dễ gây ngộ độc cho trẻ nhỏ nếu không sử dụng đúng cách

Đông y ghi nhận củ dền có tác dụng giảm huyết áp, tăng cường lưu thông máu, thành phần nitrat vô cơ phong phú giúp tăng khả năng hoạt động thể lực. Tuy nhiên nếu ăn quá nhiều và trong thời gian lâu dài, nitrat tích tụ, các vi khuẩn trong đường ruột sẽ chuyển hóa nitrat thành nitrit, gây ngộ độc. Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố TP HCM. Giải thích nitrit là chất oxit hóa mạnh. Nó hấp thu vào máu và biến đổi hemoglobin (hồng cầu tố – có chức năng vận chuyển oxy từ phổi đến các mô) thành methemoglobin. Không thể vận chuyển oxy, dẫn đến tình trạng thiếu hụt oxy trong máu. Gây ra một loạt chuyển hóa bất thường.

Trẻ dưới 6 tháng tuổi độ pH dạ dày thấp. Hệ thống khử methemoglobin chuyển trở lại thành hemoglobin trong cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh. Nhất là trẻ sinh non. Nếu hấp thụ quá nhiều khiến hệ thống quá tải, không khử được methemoglobin như người lớn dẫn đến ngộ độc.

Biểu hiện ngộ độc là tím tái, ngột ngạt, khó thở, suy hô hấp, nhịp tim nhanh, nhức đầu, máu có màu chocolate. Nếu không cấp cứu kịp thời, trẻ thiếu oxy não gây co giật, bứt rứt, hôn mê. Gây thiếu oxy tim gây ngưng tim, ngưng tuần hoàn, suy hô hấp, thậm chí tử vong. Liều gây chết trung bình của nitrit là 100-200g/kg trọng lượng. Tương đương với liều của chất cực độc cyanide. Đến nay các ca nhập viện do ngộ độc nitrit chủ yếu là trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Lời khuyên của bác sĩ khi sử dụng cho trẻ nhỏ

Bác sĩ khuyến cáo trẻ dưới 6 tháng tuổi nên được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn. Nếu không có hoặc không đủ sữa mẹ, chỉ dùng sữa công thức. Phải dùng nước thông thường pha sữa công thức. Không pha sữa bằng các loại nước rau, nước trái cây… Nhất là nước củ dền. Nếu cho trẻ dưới 6 tháng tuổi bú sữa với nước pha củ dền trẻ sẽ uống phải một lượng lớn nitrat, nitrit. Nitrat bị các vi khuẩn ở đường tiêu hóa chuyển hóa thành nitrit phân tán khắp trong máu của trẻ.

Trẻ trên 6 tháng tuổi và người lớn hầu như không gặp tình huống methemoglobin liên quan đến nitrat trong các loại rau củ. Do các hệ thống chuyển hóa trong cơ thể đã hoạt động tốt hơn. Với mức độ ăn rau củ thông thường, dù ăn các loại rau củ giàu nitrat cũng không cần lo lắng vấn đề methemoglobin máu.

Trường hợp bệnh nhi ở Long An ngộ độc do nồng độ methemoglobin hơn 30% chưa xác định được rõ ràng nguyên nhân. Bác sĩ chỉ mới xác định được trong thai kỳ và sau sinh người mẹ đã ăn củ dền nhiều tháng. Chưa tìm hiểu được mẹ có cho bé ăn uống nước củ dền hay không. Y văn chưa có chứng cứ độc tố có thể truyền từ dây rốn hay sữa từ mẹ sang con. Tuy nhiên yếu tố mẹ ăn củ dền trường kỳ là mấu chốt để bác sĩ thực hiện xét nghiệm, chẩn đoán và giải độc.

Xem thêm nhiều thông tin liên quan khác tại Dinh dưỡng.